Ofiary zbrodni katyńskiej w zasobie Archiwum Państwowego w Suwałkach

W kwietniu mija kolejna rocznica zbrodni na narodzie polskim, zwanej zbrodnią katyńską. W jej wyniku wiosną 1940 r. życia przez Sowietów pozbawionych został przynajmniej 21 768 jeńców wojennych i więźniów politycznych na terenie ZSRR. Wiele kwestii dotyczących tej zbrodni nie zostało niestety dotychczas wyjaśnionych. Miejscami przetrzymywania jeńców były Ostaszków, Starobielsk, natomiast kaźni obok Katynia, był Charków, Kalinin, Kijów i Mińsk.

Omawiana zbrodnia nie ominęła niestety osób związanych z Suwałkami i Suwalszczyzną. Jedną z najbardziej znanych ofiar wywodzących się z naszego regionu był gen. Henryk Minkiewicz, były współpracownik Józefa Piłsudskiego. W aktach powojennego Sądu Grodzkiego oraz Sądu Powiatowego w Suwałkach znajdują się również informacje na temat czterech innych zamordowanych przez Sowietów wiosną 1940 r. Wszyscy oni, oficerowie rezerwy WP, zmobilizowani podczas kampanii wrześniowej 1939 r. trafili następnie do sowieckiej niewoli, gdzie spotkał ich tragiczny los. Ich rodziny często nie miał o nich wieści przez długie lata. Ich bliscy mogli jedynie przypuszczać, co stało się z ich bliskimi. Sylwetki 4 wspomnianych bohaterów prezentujemy poniżej.

Stanisław Huszcza, urodzony w 1893 r. w Krzywólce w powiecie suwalskim, nauczyciel, chorąży rezerwy WP, uczestnik kampanii wrześniowej 1939 r. Zanim został internowany w obozie jenieckim w Kozielsku, był komendantem wojennym stacji kolejowej w Pińsku (dzisiejsza Białoruś). Następnie wiosną 1940 r. został przewieziony do Katynia, gdzie stracił życie z rąk funkcjonariuszy NKWD. Zostawił po sobie list adresowany do członków rodziny. Sąd Grodzki w Suwałkach stwierdził zgon Stanisława Huszczy dn. 9 maja 1946 r. (sygn. Zg 104/47).

Władysław Wierzchowski, urodzony w 1891 r. w Kijowie, major rezerwy WP, uczestnik I wojny światowej, następnie służył w wojsku gen. Józefa Dowbora-Muśnickiego w Rosji (1917 – 1918). Służbę w WP odbywał w latach (1918 – 1935). W 1935 r. przeniesiony do rezerwy i zatrudniony w Ministerstwie Poczt i Telegrafów. Uczestniczył w kampanii wrześniowej 1939 r. Trafił do niewoli sowieckiej i został osadzony w obozie w Starobielsku. Następnie przewieziony do Charkowa, gdzie został bestialsko zamordowany przez NKWD. Po II wojnie światowej Centralny Komitet Polskiego Czerwonego Krzyża w Londynie przekazał rodzinie Władysława Wierzchowskiego informację o jego zaginięciu bez wieści w obozie w Starobielsku. Sąd Grodzki w Suwałkach stwierdził zgon Władysława Wierzchowskiego w nieustalonym miejscu w ZSRR dn. 31 grudnia 1941 r.

Aleksander Świtow, urodzony w 1911 r. w Augustowie, nauczyciel, podporucznik rezerwy WP. W czasie kampanii wrześniowej 1939 r. walczył w szeregach 41. Suwalskiego Pułku Piechoty im. Marszałka Józefa Piłsudskiego. Trafił do niewoli sowieckiej i został osadzony w obozie jenieckim w Kozielsku, skąd został przewieziony do Katynia, gdzie wiosną 1940 r. został zamordowany przez NKWD. Sąd Grodzki w Suwałkach wydał postanowienie o uznaniu Aleksandra Świtowa za zmarłego w Kozielsku dn. 30 kwietnia 1940 r.

Henryk Rylski, urodzony 8 lipca 1901 r. w Łysej Górze (obecnie Litwa), porucznik rezerwy WP, nauczyciel, posiadacz 12 ha gospodarstwa rolnego w Żyrwinach, członek Polskiej Organizacji Wojskowej od 1918 r. W 1935 r. ukończył Wydział Matematyczno-Przyrodniczy Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. W sierpniu 1919 r. brał udział w powstaniu sejneńskim, następnie w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 r. w szeregach 201. Ochotniczego Pułku Piechoty. Awans na podporucznika rezerwy WP otrzymał 29 listopada 1930 r., natomiast mianowanie na porucznika 19 marca 1939 r. W czasie kampanii wrześniowej 1939 r. wcielony został jako oficer rezerwy do 17. Pułku Piechoty. Dostał się do niewoli sowieckiej i przebywał w obozie jenieckim w Kozielsku. Następnie wiosną 1940 r. przewieziony do Katynia, gdzie stracił życie w zbiorowym mordzie dokonany przez NKWD. Rodzina przez długi czas nie miała wieści o Henryku. Wiedziała tylko, że trafił do obozu i jedynie podejrzewała, że Henryka spotkał tragiczny los. Sąd Powiatowy w Suwałkach wydał w 1958 r. postanowienie o stwierdzeniu jego zgonu w dn. 9 maja 1946 r.